IMG-LOGO

ΑΡΘΡΑ

BLOG

ΟΙΚΙΑΚΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ: ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΞΑΝΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ;;;

Μάϊος 06, 2020 Ανάρτηση από Anopaea Organic Estate

Από τις όχι πολύ μακρινές εποχές, όπου η μεγάλη πλειοψηφία των ελληνικών οικογενειών είχε και ένα ελαιοπερίβολο στο χωριό για το “λάδι της χρονιάς”, προέρχεται η συνήθεια ενός μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού να έχει και να αποθηκεύει το “λάδι της χρονιάς” στο σπίτι στην “λίμπα” ή στην “λαδούσα”. `Ηταν μία συνήθεια που έδινε στην ελληνική οικογένεια την αρχέγονη χαρά να καταναλώνει ένα “δικό της” προϊόν, που τη συνέδεε με τους προγόνους και τη γη της οικογενειακής προέλευσης. Το ελαιόλαδο, μέσα από την οικιακή αποθήκευση, ήταν άμεσα διαθέσιμο για την καθημερινότητα και κάλυπτε σε μεγάλο βαθμό την ανασφάλεια της μικρομεσαίας ελληνικής οικογένειας για διατροφική αυτονομία, ειδικά σε χαλεπούς καιρούς.

Παρότι με την πάροδο των χρόνων η συνήθεια αυτή αμβλύνθηκε, δεν έπαψε να υφίσταται για όλους εκείνους που είτε έχουν ακόμα το “περιβόλι” στο χωριό είτε έχουν ακόμα συγγενείς εκεί, οπότε οι “τενεκέδες” με το ελαιόλαδο ανέβαιναν από τα χωριά προς τις πόλεις, μικρότερες ή μεγαλύτερες, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τη συνήθεια που μεταδιδόταν από γενιά σε γενιά. Αυτή η κινητικότητα φαίνεται ότι αύξανε κάθε φορά που η μικρομεσαία ελληνική οικογένεια διαισθανόταν μια “κρίση” και μάλιστα για τους ίδιους ακριβώς λόγους που αύξανε και η επισκεψιμότητα στις υπεραγορές τροφίμων με την ίδια αφορμή. Την αυξημένη επισκεψιμότητα στις υπεραγορές τροφίμων, σε μία προσπάθεια οικιακής “αποθήκευσης - αποθεματοποίησης” τροφίμων, τα είδαμε να εκτυλίσσονται και στην έναρξη της τρέχουσας κρίσης του κορονοϊού και μάλιστα όχι μόνο στη χώρα μας. Ένα από τα προϊόντα αυξημένης ζήτησης ειδικά στις χώρες της Μεσογείου είναι και το ελαιόλαδο. Και τα εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν είναι δύο: 1) `Εχει νόημα η οικιακή “αποθήκευση - αποθεματοποίηση” τροφίμων (μεταξύ των οποίων και ελαιόλαδου) στην τρέχουσα κρίση; Και 2) Αν όντως έχει νόημα η οικιακή αποθήκευση ελαιόλαδου, με ποιους κανόνες πρέπει να γίνεται ώστε το προϊόν να διατηρηθεί για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και μάλιστα στην καλύτερη δυνατή κατάσταση;

Στο πρώτο ερώτημα δεν θα δώσουμε απάντηση. Θα αναφέρουμε μόνο κάποια γεγονότα, τα οποία σταχυολογήσαμε από μία μόνο εφημερίδα του αγροτικού χώρου (AGRENDA-AGRONEWS.GR) ώστε να μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της ειδησεογραφίας, και διαπιστώσαμε τα εξής:

1) Με την έναρξη των περιοριστικών μέτρων στις διάφορες χώρες, οι καταναλωτές προέβησαν σε μαζικές αγορές τροφίμων, τόσο από φυσικά όσο και από ηλεκτρονικά καταστήματα. Αυτό έγινε γιατί, φοβούμενοι εξάπλωση της πανδημίας και παράταση των περιοριστικών μέτρων υπέθεσαν ρήξη της εφοδιαστικής αλυσίδας τόσο στην παραγωγή όσο και στις μεταφορές και άρχισαν να “χτίζουν” αποθέματα στα σπίτια τους τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ (AGRENDA 2020/03/21-22, A4-48). Ειδικά για την Ισπανία, είδαμε όλοι στις τηλεοράσεις μας σκηνές με άδεια ράφια σε υπεραγορές τροφίμων ενώ, συγκεκριμένα το ελαιόλαδο εξαφανίστηκε από τα ράφια των ισπανικών υπεραγορών με αποτέλεσμα, η πρώτη παραγωγός ελαιόλαδου παγκόσμια να στραφεί στα Ιταλικά τυποποιητήρια για να καλύψει τις ανάγκες της.

2) Τον φόβο τους ενίσχυσαν κρατικές αποφάσεις από διάφορες χώρες που περιόρισαν τις εξαγωγές τροφίμων που παράγουν, με στόχο να δημιουργήσουν αποθέματα ώστε να εξασφαλίσουν διατροφική επάρκεια του πληθυσμού τους αν… Τέτοιες αποφάσεις ήταν της Ρωσίας και της Ουκρανίας και λοιπών χωρών της Μαύρης Θάλασσας για περιορισμό των εξαγωγών σιτηρών αλλά και άλλων προϊόντων όπως η σόγια και τα κρεμμύδια, του Βιετνάμ και της Ινδίας για το ρύζι, του Καζακστάν για τη ζάχαρη και το αλεύρι, της Σερβίας για μαγειρικό λάδι σπορέλαιων κλπ (AGRENDA 2020/04/11-12, Α3-43 & 2020/04/25-26, 40). Παρόμοια απόπειρα έγινε και από τη Ρουμανία με στρατιωτικό διάταγμα, προσέκρουσε όμως στην σθεναρή αντίσταση των εταίρων της στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση (AGRENDA 2020/04/25-26, Β4-36).

3) Αντίθετα, χώρες καθαρά εισαγωγείς αγροτικών προϊόντων όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προχώρησαν σε ξαφνικές και μεγάλες αγορές. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την παρέμβαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων (FAO), οι εκπρόσωποι του οποίου δήλωσαν ότι τέτοιες κινήσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν και σε κρίσεις αλλά και σε αύξηση των τιμών των αγροτικών προϊόντων (AGRENDA 2020/03/28-29, 42). Και η Κίνα όμως ετοιμάζεται για την αγορά 30 εκατομμυρίων τόνων βασικών τροφίμων προκειμένου να χτίσει τα αποθέματά της και να εξασφαλίσει την εφοδιαστική της αλυσίδα σε περίπτωση επανάκαμψης του ιού (AGRENDA 2020/05/02-03).

4) Τέλος στα δικά μας, στις 05/05/2020 μάθαμε από το www.agronews.gr ότι το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργού Μάκη Βορίδη, προχώρησε σε συγκρότηση Ομάδας Εργασίας αποτελούμενη από προϊστάμενους των διευθύνσεων, στελέχη εποπτευόμενων οργανισμών του αλλά και ακαδημαϊκούς με στόχο την επισιτιστική επάρκεια και διατροφική ασφάλεια της χώρας, ενάντια στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί εξαιτίας της πανδημίας του Covid-19.

Σε ότι αφορά στο δεύτερο ερώτημα, ανήκουμε σε εκείνους τους ελαιοπαραγωγούς και καταναλωτές που θεωρούν ότι αν για οποιοδήποτε λόγο είναι να γίνει οικιακή αποθήκευση ελαιόλαδου, ιδανικά σκεύη για αυτό αποτελούν οι ανοξείδωτες δεξαμενές μεσαίας χωρητικότητας, δηλαδή δεξαμενές 10-50 λίτρων. Και εξηγούμε το γιατί, ξεκινώντας από το ποιες άλλες εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν:

1) Τυποποίηση σε γυάλινη φιάλη: Λύση ακριβή για οικιακή χρήση και μάλιστα με τον σκοπό της οικιακής αποθήκευσης. Κυρίως ενδείκνυται για πολύ μικρή οικιακή χρήση ελαιόλαδου, όπως στο εξωτερικό. Είναι λοιπόν προτιμητέα για εξαγωγές και δώρα. Επιπλέον, σε μεγάλη – “ελληνική” κατανάλωση ελαιόλαδου, είναι μια λύση όπου καταλήγει σε μεγάλη σπατάλη γυαλιού ειδικά αν δεν ανακυκλώνονται συνειδητά οι γυάλινες συσκευασίες. Είναι όμως μια πολύ καθαρή λύση λόγω του τρόπου με τον οποίο φτιάχνεται ένα μπουκάλι (στους 800+ βαθμούς Κελσίου) και του γεγονότος ότι κατά την τυποποίηση μπορεί να πλυθεί ή/και να φυσηχτεί με αέρα υπό πίεση. Ταυτόχρονα, διατηρεί όσο πιο φρέσκο γίνεται το ελαιόλαδο καθώς περιορίζει τη σημαντική επαφή του με τον αέρα και άρα την οξείδωσή του, ενώ τα σκούρα μπουκάλια περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό και την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και τις αρνητικές επιδράσεις της στο προϊόν.

2) Τυποποίηση σε κάθε είδους πλαστική συσκευασία: Ανεξάρτητα από τις όποιες διαβεβαιώσεις καταλληλότητας για τρόφιμα, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος μετανάστευσης ουσιών από τη συσκευασία στο ελαιόλαδο. `Αρα, η αγορά ελαιόλαδου σε πλαστικές συσκευασίες καλό είναι να αποφεύγεται, παρότι αποτελούν μια πολύ οικονομική και ανακυκλώσιμη λύση τυποποίησης.

3) Τυποποίηση σε “κλασσικό τενεκέ” 17 κιλών: Ο κλασσικός τενεκές ουσιαστικά είναι “ΣΕ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ”. Ακόμα και στις εποχές που ήταν διαδεδομένη η χρήση του, κανονικά η χρήση του έπρεπε να περιορίζεται μόνο στη μεταφορά του ελαιόλαδου και αυτό έπρεπε στη συνέχεια να μεταγγιστεί σε άλλα δοχεία. Ο λόγος ήταν ότι, το υλικό κατασκευής του τενεκέ είναι τέτοιο που η επαφή της εσωτερικής του επιφάνειας με τον ατμοσφαιρικό αέρα και την υγρασία (ατμοσφαιρική ή του ελαιόλαδου) προκαλεί την οξείδωσή του (σκούριασμα) και άρα και την καταστροφή του ελαιόλαδου. Επιπλέον, ο τενεκές δεν μπορεί να καθαριστεί εσωτερικά πριν την τυποποίηση με αποτέλεσμα σίγουρα να υπάρχουν στο εσωτερικό του υπολείμματα βιομηχανικών ελαίων ή/και μεταλλικά στοιχεία (ρινίσματα) της κατασκευής. Τέλος η μετάγγιση του ελαιόλαδου σε μπουκάλια απαιτεί μυϊκή κόπωση και διαδικασία χρήσης αντλίας (μη συνιστώμενη για κατοίκους διαμερισμάτων λόγω της αταξίας που δημιουργεί).

4) Τυποποίηση σε λευκοσιδηρά – μεταλλικά δοχεία 3-5 λίτρων ή σε ασκούς 3-5 λίτρων με κάνουλα: Η ποιότητα κατασκευής (από μία αξιόπιστη εταιρεία) είναι χίλιες φορές καλύτερη από του τενεκέ και οι εσωτερικές επιστρώσεις επιτρέπουν την παραμονή του ελαιόλαδου στα δοχεία για μεγάλο χρονικό διάστημα. `Όμως, όπως και ο τενεκές δεν μπορούν να καθαριστούν εσωτερικά πριν την τυποποίηση. Παρόλα αυτά, αποτελούν μια οικονομική και ανακυκλώσιμη λύση. Τέλος, σε ότι αφορά στα μεταλλικά δοχεία, η μετάγγιση του ελαιόλαδου σε μπουκάλια απαιτεί μυϊκή κόπωση και διαδικασία χρήσης αντλίας (μη συνιστώμενη για κατοίκους διαμερισμάτων λόγω της αταξίας που δημιουργεί) ενώ αντίθετα σε ότι αφορά στους ασκούς με κάνουλα δεν υπάρχει τέτοιο πρόβλημα.

5) Οικιακή αποθήκευση ελαιόλαδου σε ανοξείδωτες δεξαμενές μεσαίας χωρητικότητας: Η ανοξείδωτη δεξαμενή είναι κατασκευασμένη από υλικό που δεν οξειδώνεται όταν έρθει σε επαφή με τον ατμοσφαιρικό αέρα και την υγρασία. Επιπλέον, δεν μεταναστεύουν ουσίες από το υλικό κατασκευής προς το ελαιόλαδο. Παρότι και στις ανοξείδωτες δεξαμενές σίγουρα υπάρχουν στο εσωτερικό τους υπολείμματα βιομηχανικών ελαίων ή/και μεταλλικά στοιχεία (ρινίσματα) από κατασκευής, εντούτοις οι ανοξείδωτες δεξαμενές (λόγω μεγάλου στομίου) μπορούν πολύ εύκολα να καθαριστούν αμέσως μετά την αγορά τους και πριν την πρώτη χρήση αλλά και σε κάθε επόμενη χρήση. Προστατεύουν το ελαιόλαδο από την ηλιακή ακτινοβολία και στα πλεονεκτήματα των ανοξείδωτων δεξαμενών οικιακής αποθήκευσης ελαιόλαδου μπορούν να προστεθούν η μεγάλη διάρκεια ζωής (για πάρα πολλά έτη έως και εφόρου ζωής από μία αξιόπιστη εταιρεία κατασκευής) και άρα μηδενική σπατάλη σε υλικό τυποποίησης και μηδενικό κόστος τυποποίησης σε βάθος χρόνου. Επιπλέον, η μετάγγιση του ελαιόλαδου σε μπουκάλια δεν απαιτεί μυϊκή κόπωση και διαδικασία χρήσης αντλίας, λόγω της κάνουλας – βρύσης που αυτές οι δεξαμενές διαθέτουν (γεγονός που τις καθιστά ιδανικές για κατοίκους διαμερισμάτων).

Στα μειονεκτήματα των ανοξείδωτων δεξαμενών οικιακής αποθήκευσης ελαιόλαδου, στο μυαλό των καταναλωτών πρώτο έρχεται το σχετικά υψηλό κόστος αρχικής αγοράς, όπου όμως όπως αναφέρθηκε παραπάνω αποσβένεται από την πολυετή διάρκεια χρήσης της δεξαμενής. Ακολουθεί, το γεγονός της ανάγκης ετήσιου καθαρισμού της δεξαμενής πριν τοποθετηθεί μέσα το φρέσκο ελαιόλαδο. `Όμως, στις δεξαμενές μεσαίας χωρητικότητας, δηλαδή δεξαμενές 10-50 λίτρων ο καθαρισμός αυτός είναι μια σχετικά εύκολη διαδικασία. Για εμάς, το μεγαλύτερο μειονέκτημα των ανοξείδωτων δεξαμενών οικιακής αποθήκευσης ελαιόλαδου, είναι η επαφή του ελαιόλαδου με τον ατμοσφαιρικό αέρα εντός της δεξαμενής καθώς αυτή αδειάζει με αποτέλεσμα την σταδιακή οξείδωσή του ελαιόλαδου. Αυτό όμως είναι εμφανές κυρίως στις μεγαλύτερες δεξαμενές πχ 50 λίτρων και όχι τόσο σε αυτές των 10-20 λίτρων. Σε αυτή τη χωρητικότητα το ελαιόλαδο δεν προλαβαίνει να οξειδωθεί γιατί καταναλώνεται έγκαιρα.

Για όλα τα παραπάνω, στη ζυγαριά πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων, εμείς θεωρούμε ως την πλέον πρόσφορη λύση στην οικιακή αποθήκευση ελαιόλαδου τη λύση των ανοξείδωτων δεξαμενών μεσαίας χωρητικότητας. Θα συμβουλεύαμε μάλιστα, αντί κάποιος να προμηθευτεί μία δεξαμενή 50 λίτρων, να προμηθευτεί δύο των 20 λίτρων η κάθε μία. Αυτό γιατί:

1) οι μικρότερες δεξαμενές είναι πιο εύκολες στη μετακίνηση και στον καθαρισμό τους,

2) με τον τρόπο αυτό μπορεί κανείς να έχει δύο διαφορετικά ελαιόλαδα πχ ένα ήπιο – γλυκό και ένα πικρό – πικάντικο και να τα χρησιμοποιεί ως διαφορετικά γαστρονομικά εργαλεία στην κουζίνα του, και

3) για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, το ελαιόλαδο διατηρείται καλύτερα σε μία μικρότερη από ότι σε μία μεγαλύτερη δεξαμενή.

Σε άλλα άρθρα μας, περιγράφουμε τους τρόπους καθαρισμού μίας ανοξείδωτης δεξαμενής οικιακής αποθήκευσης ελαιόλαδου πριν την πρώτη χρήση της (https://www.anopaea.gr/el/article/katharismos-anokseidwths-deksamenhs-oikiakhs-apothhkeyshs-elaioladoy-prin-apo-thn-prwth-xrhsh-ths) αλλά και σε κάθε επόμενη (), τα επιθυμητά χαρακτηριστικά των καθαριστικών που θα χρειαστούμε (https://www.anopaea.gr/el/article/epithymhta-xarakthristika-aporrypantikwn-gia-katharismo-anokseidwtwn-deksamenwn-oikiakhs-apothhkeyshs-elaioladoy), το πως επιλέγουμε μια τέτοια δεξαμενή καθώς () και τις ιδανικές συνθήκες φύλαξης του ελαιόλαδου σε αυτή ().

Συγγραφέας άρθρου: Καβαλιεράτος Χρήστος - Σταύρος, Ιατρός - Ελαιοπαραγωγός Βιολογικού Ελαιόλαδου - Πιστοποιημένος Δοκιμαστής Ελαιόλαδου.

Το άρθρο υπόκειται στη νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας και πνευματικών δικαιωμάτων. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το άρθρο ή τμήμα αυτού, αναφέροντας όμως το Βιολογικό Αγρόκτημα Ανοπαία και τον Χρήστο Καβαλιεράτο ως τους συγγραφείς του άρθρου και ενημερώνοντας τους στο email anopaea@hotmail.com

Μεινετε ενημερωμενοι

Λάβετε με email τα τελευταία νέα μας και προσφορές.